Ενοχές

Η ενοχή είναι η συναισθηματική αντίδραση που προκύπτει όταν νιώθουμε ότι κάναμε κάτι ενάντια στους κανόνες που επιβάλλει η προσωπική μας ηθική ή ο κοινωνικός μας περίγυρος. Η ζωή των περισσοτέρων ανθρώπων είναι γεμάτη υποχρεώσεις, τρέξιμο, άγχος, σε μια προσπάθεια να κάνουμε πολλά και να ικανοποιήσουμε όλες τις πλευρές. Έτσι, μπορεί να πασχίζουμε να ικανοποιήσουμε το σύντροφό μας, το παιδί μας, τους γονείς, τους συγγενείς, τους φίλους, με αποτέλεσμα την υπερβολική πίεση. Ο λόγος που συνεχίζουμε να συμπεριφερόμαστε με αυτόν τον τρόπο, παρά την πίεση που δεχόμαστε, είναι ο φόβος ότι θα χάσουμε την αγάπη και το σεβασμό των άλλων.     

Η ενοχή έχει τις ρίζες της στην παιδική μας ηλικία όταν σαν παιδιά είχαμε μάθει ότι για να έχουμε την έγκριση και την αποδοχή των άλλων θα έπρεπε να φερόμαστε με «καλό» τρόπο, διαφορετικά θα ερχόμασταν αντιμέτωποι με την αποδοκιμασία. Έτσι, σαν παιδιά συχνά μας έλεγαν ότι αν κάναμε κάτι «κακό» θα απογοητεύαμε τους γονείς ή το δάσκαλό μας. Συχνά, όταν νιώθαμε ενοχή, κάναμε πλέον αυτό που μας ζητούσαν οι άλλοι για να κερδίσουμε την έγκρισή τους. Έτσι, τα παιδιά κάνουν αυτό που επιθυμούν οι γονείς για να κερδίσουν και πάλι την αγάπη τους. Συνεπώς η ενοχή είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για τον επηρεασμό της συμπεριφοράς, αφού ενεργοποιεί την ανάγκη να μας εγκρίνουν οι άλλοι, να αποφύγουμε την απόρριψη και τον πόνο.

Η ενοχή μπορεί να είναι είτε υγιής, είτε νοσηρή. Υγιή ενοχή είναι όταν έχουμε όντως κάνει κάποιο παράπτωμα ή έχουμε προξενήσει κάποια βλάβη σε κάποιον.

Στην αντίθετη περίπτωση, όταν θεωρούμε ότι εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τα κακώς κείμενα γύρω μας, τότε μιλούμε για νοσηρή ενοχή. Σε αυτή την περίπτωση, το άτομο θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο για όλα όσα συμβαίνουν γύρω του και βρίσκεται σε ένα διαρκή αγώνα για να πετύχει το ακατόρθωτο, δηλαδή να τους έχει όλους ικανοποιημένους. Χρεώνεται δηλαδή τα λάθη και την άσχημη συμπεριφορά των άλλων.

Τα χαρακτηριστικά του ενοχικού ατόμου:

• Έχουν πολλές υποχρεώσεις και βρίσκονται σε ένα διαρκές άγχος.
• Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και συναισθήματα αναξιότητας.
• Είναι αυστηροί με τον εαυτό τους και είναι άτομα τελειομανή.
• Δίνουν έμφαση στο τι δεν έχουν καταφέρει, παρά στο τι έχουν πετύχει μέχρι σήμερα.
• Δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στα «πρέπει», παρά στα «θέλω» τους.
• Δεν εμπιστεύονται εύκολα τους άλλους από φόβο μήπως τους απογοητεύσουν .
• Έχουν αγωνία για το πώς τους βλέπουν οι άλλοι.

Ενοχές- τι εξυπηρετούν;

Όπως είδαμε και παραπάνω, οι ενοχές επηρεάζουν τις σχέσεις με το σύντροφό μας, το παιδί μας, τους φίλους, τους συναδέρφους μας κοκ. Οι ενοχές είναι ένα μέσο στο να συνειδητοποιήσουμε πότε πληγώνουμε τους άλλους. Διαφορετικά θα μπορούσαμε ελεύθερα να χρησιμοποιήσουμε οποιοδήποτε μέσο θέλουμε για να βλάψουμε τον άλλον.

Συνεπώς, προσπάθησε να αποδεχθείς ότι δεν μπορείς να είσαι πάντα τέλειος. Μην αναλώνεσαι σε ανούσιες σκέψεις για το αν θα έπρεπε να κάνεις ότι έκανες. Πίστεψε περισσότερο στον εαυτό σου, μάθε από τα λάθη σου και συνέχισε.

Χρήσιμες συμβουλές: Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι όσο νιώθουμε ενοχές, τόσο λιγότερο ευτυχισμένοι είμαστε.

• Δώστε έμφαση στα «θέλω» σας και όχι μόνο στα «πρέπει».
• Αγαπήστε τον εαυτό σας και αποδεχθείτε τον έτσι όπως είναι, μαζί με τα λάθη και τις αδυναμίες του.
• Αποδεχθείτε ότι δεν μπορείτε να είστε τέλειοι και να είναι όλοι ικανοποιημένοι από εσάς.
• Δώστε έμφαση στον εαυτό σας και τη δική σας ευτυχία.
• Υποστηρίξτε τα πιστεύω και τις θέσεις σας ανεξάρτητα από το τι πιστεύουν οι άλλοι.
• Μάθετε να λέτε «όχι» σε πράγματα που δεν θέλετε.

Θεόφιλος Φούκης