Το Συναίσθημα της Ντροπής

«Ντρέπομαι να μιλήσω μπροστά σε κόσμο», «Θα πρέπει να ντρέπεσαι για τη συμπεριφορά σου!», «Ντροπή σου!», «Θα γίνεις ρεζίλι στη γειτονιά…»… Αυτές είναι μόνο μερικές από τις φράσεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας. Έχουμε όμως αναλογιστεί ποτέ τι είναι η ντροπή, από που πηγάζει και πόσο επηρεάζει τη συμπεριφορά μας;

 Η ντροπή είναι ένα επίπονο συναίσθημα που όλοι μας έχουμε βιώσει, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό κάποια στιγμή στη ζωή μας. Είναι μία ψυχολογική κατάσταση που συνδέεται με συναισθήματα αμηχανίας, ανεπάρκειας ή και ενοχής.

Το άτομο που νιώθει ντροπή συχνά νιώθει ανάξιο, μη αποδεκτό και ανασφαλές, ενώ πολύ συχνά παρουσιάζει συμπεριφορές απόσυρσης/απομόνωσης και αποφυγής καταστάσεων. Πίσω από το συναίσθημα της ντροπής κρύβεται ο φόβος της απόρριψης, η έλλειψη εμπιστοσύνης παρεμποδίζοντας έτσι τη χαρά και την ευτυχία του ατόμου. Πολύ συχνά τα συναισθήματα αυτά σωματοποιούνται με αποτέλεσμα εφίδρωση, κοκκίνισμα στο πρόσωπο κα

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η ντροπή συνδέεται άρρηκτα με την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, με την ιδιοσυγκρασία μας, τον κώδικα ηθικής μας κα. Συνδέεται με την τάση που έχουμε να θέλουμε να είμαστε αόρατοι κατά τη συναναστροφή μας με τους άλλους.

            Από πού προέρχεται η ντροπή…

Είναι πολύ συχνό για ένα μικρό παιδάκι προσχολικής ηλικίας να κρύβεται ανάμεσα στα πόδια της μαμάς του όταν βρίσκεται αντιμέτωπο με νέα πρόσωπα. Κάτι τέτοιο είναι απολύτως φυσιολογικό γι’ αυτό το εξελικτικό στάδιο του παιδιού. Αυτή η συστολή, η ντροπή και ο δισταγμός του παιδιού σταδιακά μειώνονται όταν αρχίζουν να έρχονται καθημερινά σε επαφή με περισσότερο κόσμο και αποκτούν νέες εμπειρίες μέσα από το σχολείο και τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο.

Καθοριστικό ρόλο για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας διαδραματίζει η οικογένεια και το ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο ζει και μεγαλώνει ένα παιδί. Η έλλειψη αγάπης και ενθάρρυνσης, η γελοιοποίηση, ο εξευτελισμός, η συνεχής κριτική, είναι ορισμένα από τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς των γονέων που μπορεί μετέπειτα να οδηγήσουν στην εμφάνιση ντροπής. Έτσι, συχνά πίσω από το συναίσθημα της ντροπής κρύβεται μια λανθασμένη πεποίθηση για την αξία του ατόμου.

Η ντροπή λοιπόν είναι ένα κοινωνικό συναίσθημα που πηγάζει από την αίσθηση ότι μας «βλέπουν» και συνδέεται άμεσα με το περιφρονητικό βλέμμα των άλλων, είτε επειδή πραγματικά μας βλέπουν, είτε επειδή φανταζόμαστε ότι το κάνουν. Όταν νιώθω ντροπή, κάποιος με βλέπει όπως είμαι, αλλά εγώ δεν θέλω να είμαι έτσι. Έτσι, ντρέπομαι γι’ αυτό που είμαι ή κάνω, επειδή φοβάμαι ότι ο άλλος θα με απορρίψει. Για παράδειγμα, μπορεί να ντρέπομαι επειδή έχω παραπανίσια κιλά, πεταχτά αυτιά, με έπιασαν να λέω ψέματα, δεν τα καταφέρνω στα μαθήματα, με είδαν γυμνή, επειδή δεν φέρθηκα καλά στο φίλο μου κοκ.

Στα πλαίσια της θεραπείας, αυτό που καλείται να κάνει ο θεραπευτής, είναι να βοηθήσει το άτομο να δει τι είναι αυτό που του προκαλεί ντροπή και κατά πόσο αυτό το συναίσθημα είναι δικαιολογημένο τη δεδομένη στιγμή. Επιπλέον, με τη βοήθεια του θεραπευτή μπορεί να εξερευνήσει σε μεγαλύτερο βάθος καταστάσεις του παρελθόντος που πιθανότατα έχουν συμβάλλει στη γνώμη που έχει σχηματίσει το άτομο για τον εαυτό του. Στόχος, σε κάθε περίπτωση είναι η μετατόπιση προς την αλλαγή των πεποιθήσεων που έχει το άτομο για τον εαυτό του και η ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του.

Συνεπώς, δεν είναι καθόλου ντροπή να αισθανόμαστε ντροπή. Αυτό που απαιτείται με τη βοήθεια κάποιου ειδικού είναι να αποδεχτούμε ότι νιώθουμε ντροπή και στη συνέχεια να προβούμε στην επεξεργασία του.