Τι είναι συναισθηματική κακοποίηση

Με τον όρο «συναισθηματική κακοποίηση» αναφερόμαστε συνήθως στη λεκτική κακοποίηση (φωνές, κατηγορίες, προσβολές, σχέσεις εκμετάλλευσης, συμπεριφορές ζήλειας κα.), αλλά φαίνεται να είναι κάτι περισσότερο από αυτό. Έχει να κάνει με μια σειρά επαναλαμβανόμενων επεισοδίων με τα οποία το άτομο απειλεί, κατηγορεί, υποβιβάζει, εξευτελίζει ή ελέγχει ένα άλλο άτομο.

Κανείς μπορεί να θεωρεί ότι η σωματική κακοποίηση είναι χειρότερη από τη λεκτική κακοποίηση. Συχνά θεωρούν ότι η σωματική κακοποίηση λόγω των εμφανών σημαδιών στο σώμα του θύματος (μελανιές από τα χτυπήματα κα.) είναι πιο επώδυνη για το άτομο. Ωστόσο, στην πραγματικότητα τα «σημάδια» που αφήνει η συναισθηματική κακοποίηση ενδέχεται να είναι πιο βαθιά σε σχέση με τη σωματική. Πράγματι, η συναισθηματική κακοποίηση είναι τόσο επώδυνη που μπορεί να χτυπήσει το άτομο στον πυρήνα της ύπαρξής του με τέτοιον τρόπο ώστε να νιώσει ανάξιος, ασήμαντος, ότι δεν αξίζει την αγάπη των άλλων και συχνά ότι του αξίζει να εισπράττει όλη αυτή τη συμπεριφορά ως τιμωρία.

Όσο πιο μεγάλη είναι η διάρκεια που το θύμα υφίσταται τη συναισθηματική κακοποίηση, τόσο πιο ψυχοφθόρο είναι γι' αυτό. Η μορφή αυτή της κακοποίησης τείνει να εσωτερικεύεται και το άτομο συχνά να νιώθει φόβο, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενοχές κα.

Οι συνήθεις τρόποι εκδήλωσης της συναισθηματικής κακοποίησης είναι οι εξής:

Έλεγχος:

Οι θύτες έχουν μια τάση ελέγχου στη σχέση. Έχουν την ανάγκη να κυριαρχούν στο θύμα με τρόπο ώστε να το ελέγχουν και με τον τρόπο αυτό να αντλούν ικανοποίηση.

Απειλές:

O θύτης πολύ συχνά χρησιμοποιεί απειλές προς το θύμα του. Για παράδειγμα μπορεί να το απειλεί ότι θα του κάνει κακό ή ότι θα αυτοκτονήσει ο ίδιος κα.

Εξευτελισμός:

Ο θύτης χρησιμοποιεί διάφορες μεθόδους εξευτελισμού. Χρησιμοποιεί υποτιμητικούς και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς καταρρακώνοντας με τον τρόπο αυτό την αυτοεκτίμηση του θύματος.

Απομόνωση:

Ο θύτης χρησιμοποιεί διάφορους τρόπους προκειμένου να απομονώσει το θύμα από τον έξω κόσμο. Έτσι, συχνά απομονώνει το άτομο από την οικογένειά του, από τους φίλους του και από δραστηριότητες που έκανε παλιά και του προκαλούσαν χαρά, εγκλωβίζοντας το σε αυτή τη σχέση.

Ενοχές:

Οι θύτης πολύ συχνά «φορτώνει» το θύμα με ενοχές και το κάνει να αισθάνεται πως όλα είναι δικό του φταίξιμο.

Πως μπορώ να γνωρίζω αν είμαι θύμα συναισθηματικής κακοποίησης;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολη. Η συναισθηματική κακοποίηση δρα αρκετά ύπουλα για το άτομο που την υφίσταται και δεν είναι εύκολο να την ονομάσουμε. Καλό θα ήταν το άτομο να εμπιστευτεί το ένστικτό του και να απαντήσει στο απλό ερώτημα, αν εισπράττει χαρά και ευχαρίστηση από τη σχέση του. Επίσης, να προσπαθήσει να ξεκαθαρίσει ποια είναι τα συναισθήματα από τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση.

Τα κυρίαρχα συναισθήματα των ατόμων που είναι θύματα συναισθηματικής κακοποίησης είναι ο φόβος, η ανασφάλεια, η νευρικότητα η ανησυχία και η μειωμένη αυτοεκτίμηση. Μια επίσης πολύ συνηθισμένη τάση του θύματος είναι να δικαιολογεί τη συμπεριφορά του θύτη και να υποτιμά τη σημασία της υποτίμησης που δέχονται, λέγοντας ότι δεν είναι και τόσο σοβαρό όλο αυτό που του συμβαίνει. Ωστόσο, η μακροχρόνια έκθεση σε μια τέτοια συμπεριφορά, μπορεί να κλονίσει τον ψυχισμό και το αίσθημα αυτό- αξίας του ατόμου.

Αυτό που καλείται να κάνει το άτομο είναι να προστατεύσει τον εαυτό του από τη συμπεριφορά του θύτη. Σε ένα πρώτο επίπεδο θα πρέπει να διακόψει τις επαφές μαζί του και να έχει δίπλα του άτομα που εμπιστεύεται προκειμένου να μοιραστεί μαζί τους όλο αυτό που βιώνει. Σε μια δεύτερη φάση θα ήταν καλό να επισκεφθεί κάποιον θεραπευτή . Μέσα από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας αφενός μεν θα αποφορτιστεί και αφετέρου θα βοηθηθεί προκειμένου να επανεξετάσει και πάλι τα αρνητικά μηνύματα που δεχόταν τόσο καιρό, να πατήσει γερά στα πόδια του και να«χτίσει» την αυτοπεποίθησή του. Με τον καιρό θα μάθει να μην επιτρέπει στους άλλους να τον υποτιμούν και ότι αξίζει την αγάπη και τον σεβασμό των υπολοίπων.